Krzysztof Meyer
Kompozytor, pianista i pedagog; ur. 11 sierpnia 1943, Kraków. W wieku 5 lat rozpoczął naukę gry na fortepianie. Od 1954 uczęszczał na prywatne lekcje teorii i kompozycji do Stanisława Wiechowicza. Po ukończeniu Szkoły Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Krakowie rozpoczął naukę w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie; studiował kompozycję, początkowo w klasie Stanisława Wieczowicza, a po jego śmierci - u Krzysztofa Pendereckiego (dyplom z wyróżnieniem - 1965), oraz teorię u Aleksandra Frączkiewicza (dyplom także z wyróżnieniem - 1966). W 1964, 1966 i 1968 uzupełniał swoją edukację muzyczną w Paryżu i Fontainebleau, gdzie odbył studia w zakresie kompozycji i gry na fortepianie pod kierunkiem Nadii Boulanger. W 1966 otrzymał stypendium im. Aarona Coplanda.

W latach 1966-68 współpracował jako pianista z krakowskim zespołem muzyki współczesnej „MW2". W okresie tym rozpoczął również działalność jako pedagog.

W latach 1966-87 uczył kompozycji i przedmiotów teoretycznych w Akademii Muzycznej w Krakowie, gdzie od 1972 do 1975 był jednocześnie prorektorem, a w latach 1975-87 - kierownikiem Katedry Teorii Muzyki.

W roku akademickim 1980/81 przebywał dzięki stypendium „Auswartige Kunstler zu Gast" w Hamburgu.

Od 1987 jest profesorem kompozycji w Hochschule fur Musik w Kolonii. Wykładał także muzykę współczesną w Austrii, Brazylii, Francji, Niemczech, Szwajcarii, Wenezueli i Związku Radzieckim. Należy do Akademie der Kunste w Mannheim. Ponadto w sezonie 1991/92 był composer-in-residence w Filharmonii Kolońskiej, a w 1996 - na festiwalu w Seattle.

Jego muzyka była wykonywana w wielu najważniejszych ośrodkach muzycznych, m.in. w Carnegie Hall w Nowym Jorku, Berlińskiej Filharmonii i wiedeńskim Wiener Musikverein.

Krzysztof Meyer zajmuje się także pisarstwem muzycznym. Napisał pierwszą polską monografię życia i twórczości Dymitra Szostakowicza (Kraków 1973 i 1986; wyd. niem. - Leipzig 1980) oraz Dymitr Szostakowicz i jego czasy (wyd. franc. - Paryż 1994; wyd. niem. - Bergisch-Gladbach 1995 i Moguncja 1998; wyd. holend. - Amsterdam 1996; wyd. hiszp. - Madryt 1997; wyd. ros. - St. Petersburg 1998; wyd. pol. - Warszawa 1999). Jest autorem wielu artykułów, głównie o muzyce współczesnej, w takich periodykach, jak „Melos", „Muzyka", „Ruch Muzyczny", „Das Orchester", „Sovetskaya Muzyka".

Czynnie udziela się także w Związku Kompozytorów Polskich; w latach 1971-89 był członkiem Zarządu Głównego, w latach 1985-89 - prezesem. Od 1974 do 1988 uczestniczył też w pracach Komisji Repertuarowej Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień".

Za swoją twórczość kompozytorską Krzysztof Meyer, otrzymał wiele nagród: w 1966 - II nagrodę na Konkursie Młodych Związku Kompozytorów Polskich za Symfonię nr 1 op. 10 (1964) i I nagrodę na Concours des Jeunes Compositeurs w Fontainebleau za pieśni do słów Szekspira, w 1967 - wyróżnienie na Konkursie Kompozytorskim im. Grzegorza Fitelberga za Symfonię nr 2 „Epitaphium Stanisław Wiechowicz in memoriam" op. 14 na chór mieszany i orkiestrę (1966-67), w 1968 - I nagrodę na tym samym konkursie za Symfonię nr 3 „Symphonie d'Orphee" op. 20 na chór mieszany i orkiestrę (1968), w 1970 - Grand Prix de Composition Musicale Fundacji Księcia Pierre de Monaco za operę Cyberiada op. 15 (1967-70) oraz wyróżnienie na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Paryżu za Kwartet smyczkowy nr 2 op. 23 (1969), w 1972 - II nagrodę na Konkursie Kompozytorskim im. Artura Malawskiego w Krakowie za Concerto da camera op. 29 na obój, perkusję i smyczki (1972), w 1974 - I nagrodę na Konkursie im. Karola Szymanowskiego w Warszawie za Symfonię nr 4 op. 31 (1973), w 1975 - Medal Rządu Brazylii za Kwartet smyczkowy nr 4 op. 33 (1974), w 1976 - wyróżnienie na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO za Kwartet smyczkowy nr 3 op. 27 (1970-71), a w 1977 - Medal Rządu Brazylii za Concerto retro op. 39 na flet, skrzypce, wiolonczelę i klawesyn (1976). Ponadto otrzymał: dwukrotnie Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki (1973, 1975), Złoty Krzyż Zasługi (1974), Odznakę „Zasłużony Działacz Kultury" (1979), Nagrodę im. Gottfrieda von Herdera (1984), Nagrodę Związku Kompozytorów Polskich (1992), Nagrodę Fundacji im. Alfreda Jurzykowskiego w Nowym Jorku (1994), Nagrodę im. Johanna Stamitza w Mannheim (1996), Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1997) oraz Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2003).

Krzysztof Meyer należy do kompozytorów o głębokiej intelektualnej samoświadomości twórczej. W ankiecie dla pisma „Res Facta" z roku 1971 dwudziestosześcioletni wówczas kompozytor napisał: „W swoich własnych utworach wyszedłem od techniki dwunastotonowej (I Sonata fortepianowa). Później przyswoiłem sobie tak zwany «energetyzm bruitystyczny», wywodzący się od Varese'a, a któremu patronuje u nas Górecki i poniekąd Penderecki (I Symfonia), później doszedłem do aleatoryzmu w różnych postaciach (kontrolowany w IV Sonacie fortepianowej, poliwersyjny w Trio na flet, altówkę i harfę, polistrukturalny w II Symfonii). Z każdej z tych technik starałem się wyciągnąć te możliwości, które wydawały mi się korzystne dla mojego świata dźwiękowego i porzucałem je w chwili, gdy po prostu przestały mnie interesować, znudziły mnie. Zawsze jednak coś z nich pozostawało - do dzisiaj pewne elementy serializmu są dla mnie niezbędne, podobnie jak poliwersyjność i polistrukturalizm. I jeśli w tych kilku zdaniach miałem dokonać autoprezentacji, to po tym wszystkim, co powyżej napisałem, mogę dodać jeszcze jedno: przy komponowaniu bawi mnie możność wykorzystywania różnych technik. Chyba nie ma wśród najnowszych takiej, która by mnie zupełnie nie interesowała. Cieszy mnie to o wiele więcej, niż niegdyś nurzanie się w strumieniu efektów perkusyjnych, jakie mogą dać instrumenty smyczkowe (I Kwartet smyczkowy). I tak stosowanie najróżniejszych technik służy mi jedynie jako środek do komponowania i nie będzie naprawdę żadną nieskromnością i przesadą, gdy powiem, że w niektóre rejony mojego wewnętrznego świata muzycznego wchodzę dowolnymi środkami technicznymi i znajduję się niezależnie od nich tam, gdzie na początku zamierzyłem." („Res Facta" nr 5, 1971)

Krzysztof Meyer rozpoczynał swoją działalność twórczą w okresie panowania idei awangardy. W sferze dźwięku i on poszukiwał nowych brzmień, ale sonorystyka nie zakłócała nigdy jego poczucia formy jako procesu o wyraźnym rozwoju dramaturgicznym, z fazami o różnym napięciu. Dość szybko zresztą zrezygnował z awangardowo pojmowanej dźwiękowości na rzecz tradycyjnych kategorii estetycznych - ładu formalnego, równowagi elementów dzieła i pięknego brzmienia. Wiele jego utworów nosi klasyczne tytuły, sugerujące zastosowanie tradycyjnej formy. Są to symfonie, koncerty, kwartety czy sonaty. Ale na ogólnej koncepcji formy kończą się związki twórczości Krzysztofa Meyera z tradycją. Zarówno wewnętrzna struktura utworów, jak i ich język dźwiękowy są przejawem w pełni świadomego, indywidualnego wykorzystania nowoczesnego warsztatu kompozytorskiego. W kontekście intelektualnej samoświadomości twórczej trzeba wspomnieć o pracach muzykologicznych Krzysztofa Meyera. Jest on autorem przetłumaczonej na kilka języków, fundamentalnej monografii Dymitra Szostakowicza, którego twórczość była mu bardzo bliska. Wspólnie z żoną napisał dwutomową biografię Witolda Lutosławskiego. Przygotował wiele referatów i artykułów poświęconych muzyce i twórcom XX wieku oraz wybranym zagadnieniom z teorii muzyki. Od 1966 roku prowadzi nieprzerwanie działalność pedagogiczną w zakresie teorii muzyki.

WAŻNIEJSZE KOMPOZYCJE:

Sonata na wiolonczelę op. 1 * (1959-61)

Introspekcja op. 2 na 5 wiolonczel (1960)

Aforyzmy op. 3 na fortepian (1961)

Muzyka na trzy wiolonczele, kotły i fortepian op. 4 * (1961-62)

Sonata fortepianowa nr 1 op. 5 * (1962)

Sonata fortepianowa nr 2 op. 7 * (1963)

Kwartet smyczkowy nr 1 op. 8 * (1963)

Pieśni rezygnacji i zaprzeczenia op. 9 na sopran, skrzypce i fortepian * (1963)

Interludio statico op. 11 na klarnet i 4 wiolonczele * (1963-64)

Concerto da camera op. 6 na flet, perkusję i smyczki * (1964)

Symfonia nr 1 op. 10 * (1964)

Koncert skrzypcowy nr 1 op. 12 * (1964-65)

Sonata fortepianowa nr 3 op. 13 * (1964-66)

Quartettino op. 16 na sopran, flet, wiolonczelę i fortepian * (1966) Symfonia nr 2 „Epitaphium Stanisław Wiechowicz in memoriam" op. 14 na chór mieszany i orkiestrę * (1966-67)

Hommage a Nadia Boulanger op. 17 na flet, altówkę i harfę * (1967)

Pięć utworów kameralnych op. 18 na mezzosopran, klarnet, skrzypce i altówkę * (1967)

Cyberiada op. 15 opera komiczna w 3 aktach (1967-70)

Symfonia nr 3 „Symphonie d'Orphee" op. 20 na chór mieszany i orkiestrę * (1968)

Sonata fortepianowa nr 4 op. 22 * (1968)

Kwartet smyczkowy nr 2 op. 23 * (1969)

Quattro colori op. 24 na klarnet, puzon, wiolonczelę i fortepian * (1969-70)

Kwartet smyczkowy nr 3 op. 27 * (1970-71)

Concerto da camera op. 29 na obój, perkusję i smyczki * (1972)

Sonata na klawesyn solo op. 30 * (1972-73)

Symfonia nr 4 op. 31 * (1973)

Koncert na trąbkę i orkiestrę op. 35 * (1973-75)

Kwartet smyczkowy nr 4 op. 33 * (1974)

Śpiewy polskie op. 34 na sopran i orkiestrę * (1974)

Czarodziejskie obrazki op. 21a na fortepian * (1975)

Sonata na skrzypce solo op. 36 * (1975)

Sonate de sons rayonnants na fortepian * (1975-2003)

Moment musical na wiolonczelę * (1976)

Fireballs op. 37 na orkiestrę * (1976)

Lyric Triptych Op. 38 for tenor and chamber orchestra (1976)

Concerto retro op. 39 na flet, skrzypce, wiolonczelę i klawesyn * (1976)

Trzy utwory na perkusję i taśmę op. 40 (1976)

Symfonia D-dur w stylu Wolfganga Amadeusa Mozarta op. 41 * (1976-77)

Kwartet smyczkowy nr 5 op. 42 * (1977)

Dwadzieścia cztery preludia na fortepian op. 43 * (1977-78)

Suita dziecięca op. 25a na fortepian * (1978)

Symfonia nr 5 op. 44 na smyczki * (1978-79)

Dziewięć fraszek Stanisława Jerzego Leca op. 45 na sopran i fortepian (1979)

Koncert fortepianowy op. 46 * (1979)

Interludio drammatico op. 48 na obój i zespół (1979-80)

Hrabina op. 49, balet w 1 akcie na motywach opery Stanisława Moniuszki (1980)

Trio na skrzypce, wiolonczelę i fortepian op. 50 * (1980)

Sonata per flauti solo op. 52 * (1980)

Gracze op. 53, pełna wersja opery Dmitra Szostakowicza w 3 aktach (1980-81)

Sześć preludiów na skrzypce solo * (1981)

Kwartet smyczkowy nr 6 op. 51 * (1981)

Colloquium niedzielne na ulicy op. 54 na baryton i fortepian (1981)

Skrzypcowy kramik op. 55 na skrzypce i fortepian (1981)

Canzona na wiolonczelę i fortepian op. 56 * (1981)

Sonatina for the Young op. 55a for violin and piano * (1981-83)

Symfonia nr 6 „Symfonia Polska" op. 57 * (1982)

Hommage a Johannes Brahms op. 59 na orkiestrę * (1982)

Pezzo capriccioso op. 60 na obój i fortepian * (1982)

Koncert na flet i orkiestrę op. 61 (1983)

Sonata na wiolonczelę i fortepian op. 62 * (1983)

Canti Amadei op. 63, concerto da camera na wiolonczelę i orkiestrę * (1983-84)

Concerto da camera op. 64 na harfę, wiolonczelę i smyczki (1984)

Kwartet smyczkowy nr 7 op. 65 * (1985)

Kwartet smyczkowy nr 8 op. 67 (1985)

Concerto retro op. 39a na flet, klawesyn i smyczki * (1986)

Kwartet na 4 saksofony op. 65a (1986)

Kwintet klarnetowy op. 66 * (1986)

Capriccio op. 69 na 6 instrumentów * (1987-88)

Musica incrostata per orchestra op. 70 * (1988)

Wjeliczalnaja op. 71 na chór mieszany (1988)

Wittener Kammermusik na flet, obój i klarnet * (1988)

Klonowi bracia op. 72, opera dziecięca w 2 aktach (1988-89)

Caro Luigi op. 73 na 4 wiolonczele i smyczki * (1989)

Fanfare fur acht Posaunen * (1989)

Kwartet smyczkowy nr 9 op. 74 (1989-90)

Fantazja na organy op. 75 (1990)

Monolog na wiolonczelę solo * (1990)

Kwintet fortepianowy op. 76 * (1990-91)

Pezzo per Mauro op. 77 na flet, saksofon altowy, puzon, fortepian, kontrabas i perkusję (1991)

Koncert na saksofon altowy i orkiestrę smyczkową op. 79 (1992)

Carillon pour orchestre op. 80 (1992-93)

Trio na flet, altówkę i gitarę op. 78 * (1992-94)

Trio smyczkowe op. 81 * (1993)

Kwartet smyczkowy nr 10 op. 82 (1993-94)

Misterioso op. 83 na skrzypce i fortepian * (1994)

Koncert wiolonczelowy nr 2 op. 85 * (1994-95)

Te Deum op. 84 na chór mieszany (1995)

Sonata na skrzypce i orkiestrę op. 86 (1995)

Msza op. 68a na chór mieszany i orkiestrę * (1995-96)

Farewell Music op. 88 na orkiestrę (1997)

Au dela d'une absence op. 89 na kwartet smyczkowy (1997)

Trio na klarnet, wiolonczelę i fortepian op. 90 * (1997-98)

Stworzenie świata op. 91, oratorium (1999)

Capriccio interrotto op. 93 na skrzypce i fortepian (2000)

Impromptu multicolore op. 92 na dwa fortepiany (2000)

Les sons rayonnants na 2 pianole i komputer (2000)

Cinque colori na flet, skrzypce, wiolonczelę, perkusję i fortepian (2001)

Koncert na klarnet i orkiestrę op. 96 (2001)

Kwartet smyczkowy nr 11 op. 95 * (2001)

Symfonia nr 7 op. 97 (Symfonia czasu przemijającego) (2001-2002)

Trio na obój, fagot i fortepian op. 98 (2002)

Sonata na wiolonczelę i fortepian nr 2 (2003-2004)

Epitafium op. 100 na 3 wiolonczele i fortepian (2004)

Duetti concertanti op. 101 na fagot i fortepian (2004)

Metamorfozy op. 102 na saksofon altowy i fortepian (2004)

Kwartet smyczkowy nr 12 op. 103 (2004-2005)

Quasi una fantasia op. 104 na fortepian (2005)

Koncert podwójny na skrzypce, wiolonczelę i orkiestrę op.105 (2005-2006)

Sonata breve na fortepian op. 106 (2006)

Kwintet na 4 saksofony i fortepian op. 107 (2006-2007)

Musique scintillante na 14 instrumentów op. 108 (2007)

Sonata na wiolonczelę solo nr 2 op. 108 (2007)

LITERATURA WYBRANA:

Krzysztof Meyer. Do i od kompozytora. (pod red. Macieja Jabłońskiego), Ars Nova, Poznań 1994

Helman Zofia Krzysztof Meyer. w: Komponisten der Gegenwart (Hg. Hanns-Werner Heister, Walter-Wolfgang Sparrer), edition text + kritik, Munchen 1992- Helman Zofia Meyer Krzysztof. w: Encyklopedia Muzyczna PWM (część biograficzna pod red. Elżbiety Dziębowskiej), t. „m", PWM, Kraków 2000

Jabłoński Maciej, Homma Martina (Hg.) Krzysztof Meyer. Ein Komponistenportrait, Ars Nova / Bela Verlag, Poznań - Koln 1998

Maciejewski Bogusław Twelve Polish Composers, Allegro Press, London 1976

Piątek Katarzyna Symfonie Krzysztofa Meyera. w: Krakowska szkoła kompozytorska 1888-1988 (red. Teresa Malecka), Akademia Muzyczna w Krakowie, Kraków 1993

Thomas Adrian Meyer Krzysztof. w: The New Grove Dictionary of Music and Musicians. Second Edition (ed. Stanley Sadie), vol. 16, Macmillan Publishers Limited, London 2001

Weselmann Thomas Musica incrostata. Szkice o muzyce Krzysztofa Meyera, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań 2003

PUBLIKACJE WYBRANE:

· Dymitr Szostakowicz i jego czasy, PWN, Warszawa 1999

· Szostakowicz, PWM, Kraków 1973

· Witold Lutosławski, Ars Nova, Poznań 1994

· Gwizdalanka Danuta / Meyer Krzysztof Lutosławski. Tom I: Droga do dojrzałości, PWM, Kraków 2003

· Gwizdalanka Danuta / Meyer Krzysztof Lutosławski. Tom II: Droga do mistrzostwa, PWM, Kraków 2004